Баланың бақшаға келуі, үйренуі, әсіресе үйден келген балаға ауыр тиюі мүмкін. Ересек адамның өзіне жаңа орынға, жұмысқа, ұжымға бейімделу стресстік жағдай.
Жалпы, бейімделу дегеніміз – өзгерген жағдайларға ағзаның бейімделуі. Бала неше жастан бастап бақшаға барса да ол үшін бейімделу жеңілге түспейді, себебі оның өміріне бірнеше өзгерістер еңеді:
- күн тәртібі
- қасында жақын адамдардың болмауы
- үнемі басқа балалармен қарым-қатынаста болуы
- бұрыннан танымайтын адамның тілін алу қажеттілігі
- өзіне, жеке басына көңіл бөлуінің күрт азаюы
Бейімделу кезеңінің ұзақтығы әрбір баланың жеке ерекшеліктеріне байланысты. Кейбір балалар жеңіл өтсе, біреулеріне қиынға түседі.
Жалпы, бейімделу жеңілірек болады, егер:
- Бала алдын – ала бақшаға дайын болса. Бақша не екенін, онда болатын күн тәртіп туралы білсе.
- Өзін-өзі қамту дағдыларын игерсе. Ең басты, қарапайым дағдылар: жеңіл желпі киімдерін кие алса, горшокқа сұрануы, өз бетімен тамақ іше алуы.
- Баланың үйдегі күн тәртібі бақшадағы күн тәртіпке ұқсас болса. Күн тәртібі бұрыннан қалыптасқан болса немесе алдын-ала сәйкестірілсе. Бақшаның күн тәртібін демалыс күндері де сақтаған жөн. Таңертен жеңіл тұру үшін ертерек жатқызған дұрыс.
- Үйде ішетін тамағы бақшада беретін тамаққа ұқсас болса. Бақшада таныс тамақ көрсе, тезірек тамақ іше бастайды.
Бейімделу кезеңінде баланың іс-қимылында, эмоцияларында өзгерістер болуы мүмкін:
- Эмоция жағына келсек, бірінші күндері негативті эмоциялар басым болады. Мысалы: жылау, қорқыныштың пайда болуы (анасы келмей қалама деп қорқады). Бейімделе келе бұның бәрі кетеді.
- Басында қарым-қатынасқа түспеуі мүмкін. 2-3 жастағы балалар бірге ойнамайтынын ескерген жөн. Біртіндеп бала тәрбиешіге, балаларға үйреніп кетеді.
- Бала басында белсенділік танытпауы мүмкін. Біраз уақыт өткен соң топ ішімен, ойыншықтармен таныса бастайды.
Бейімделу кезеңін жеңілдету үшін балаға көмектесу керекпіз:
- Баланы алдын – ала бақшаға дайындау қажет. Бақша туралы, онда болатын күн тәртібі туралы түсіндіріп, айтқан жөн.
- Балалармен, ересектермен араласуына жағдай жасаңыз.
- Қобалжығаныңызды балаға көрсетпеңіз. Бала көзінше өз проблемаларыңыз туралы айтпаңыз
- Алғашқы күндері баланы күні бойы қалдырмай, ертерек алып кетуге болады.
- Балаға сүйікті ойыншығын немесе үйден үйреншікті зат беріңіз.
- Қоштасудың бірнеше нұсқасын ойластырып, қолдануға болады.
- Баланың балалық қылықтарына мән бермеңіз, шыдамды болыңыз.
- Үйде (жанұяда) қалыпты, достық қарым-қатынас болғанына тырысыңыз.
- Баланың жетістіктеріне қуанып, көбірек мақтаңыз.
- Баланы жақсы көретініңізді, қамқорлығыңызды көрсетіңіз.